زبان پریشی یا آفازی یک اختلال زبانی است که بر توانایی فرد برای برقراری ارتباط تأثیر می گذارد. می تواند درک، صحبت کردن، خواندن و نوشتن را دشوار کند. آفازی ناشی از آسیب به بخش هایی از مغز است که زبان را کنترل می کند. این آسیب می تواند ناشی از سکته مغزی، آسیب سر، تومور مغزی یا بیماری عصبی پیشرونده باشد.
زبان پریشی می تواند یک تجربه ناامید کننده هم برای فرد مبتلا به آفازی و هم برای عزیزانش باشد. با این حال، درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند به افراد مبتلا به آفازی کمک کند تا مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشند.
آفازی می تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، اما در بزرگسالان شایع تر است. این می تواند یک شروع ناگهانی باشد، مانند بعد از سکته مغزی، یا می تواند به تدریج ایجاد شود، مانند تومور مغزی.
گفتاردرمانی یک راهکار موثر در درمان و بهبود زبان پریشی است که توسط متخصصان گفتاردرمانی آنلاین ارائه می شود.
علائم زبان پریشی
علائم آفازی بسته به شدت آسیب مغزی می تواند متفاوت باشد. برخی از افراد مبتلا به آفازی ممکن است در تمام جنبه های زبان مشکل داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است فقط در یک یا دو زمینه مشکل داشته باشند.
علائم رایج عبارتند از:
- مشکل در یافتن کلمات مناسب
- صحبت کردن با جملات کوتاه و ناقص
- استفاده از کلمات ساختگی
- صحبت کردن به شکلی درهم یا مزخرف
- مشکل در درک زبان گفتاری
- مشکل در خواندن و نوشتن
- مشکل در تکرار کلمات یا عبارات
انواع آفازی
انواع مختلفی از زبان پریشی وجود دارد که هر کدام مجموعه ای از علائم منحصر به فرد خود را دارند. نوع آفازی فرد به محل و شدت آسیب مغزی بستگی دارد.
برخی از رایج ترین انواع عبارتند از:
آفازی بروکا: این نوع آفازی در اثر آسیب به لوب پیشانی مغز ایجاد می شود. افراد مبتلا به آفازی بروکا در تولید گفتار مشکل دارند، اما معمولاً می توانند زبان را درک کنند.
آفازی Wernicke: این نوع آفازی در اثر آسیب به لوب تمپورال مغز ایجاد می شود. افراد مبتلا به آفازی ورنیکه در درک زبان مشکل دارند، اما معمولاً می توانند گفتار تولید کنند.
آفازی گلوبال: این نوع آفازی در اثر آسیب گسترده به مغز ایجاد می شود. افراد مبتلا به آفازی گلوبال هم در درک و هم در تولید زبان مشکل دارند.
آفازی آنومیک: این نوع آفازی در اثر آسیب به لوب تمپورال مغز ایجاد می شود. افراد مبتلا به آفازی آنومیک در یافتن کلمات مناسب مشکل دارند، اما معمولاً می توانند زبان را بفهمند و تولید کنند.
علل زبان پریشی
آفازی ناشی از آسیب به بخش هایی از مغز است که زبان را کنترل می کند. این آسیب می تواند ناشی از شرایط مختلف باشد، از جمله:
سکته مغزی: سکته مغزی شایع ترین علت زبان پریشی است. سکته مغزی زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به مغز قطع می شود که می تواند به سلول های مغز آسیب برساند.
آسیب به سر: آسیب به سر نیز می تواند به مغز آسیب برساند و باعث آفازی شود.
تومور مغزی: تومور مغزی می تواند به مغز فشار وارد کند و به سلول های مغز آسیب برساند.
بیماری های عصبی پیشرونده: بیماری های عصبی پیشرونده مانند بیماری آلزایمر و زوال عقل می تواند به تدریج به مغز آسیب برساند و باعث آفازی شود.
درمان زبان پریشی
هیچ درمان قطعی برای آفازی وجود ندارد، اما درمان هایی وجود دارد که می تواند به افراد مبتلا به آفازی کمک کند تا مهارت های ارتباطی خود را بهبود بخشند.
گفتار درمانی رایج ترین درمان برای آفازی است.
سایر درمان های زبان پریشی عبارتند از:
دارو: هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند به طور خاص آفازی را درمان کند، اما برخی از داروها ممکن است برای مدیریت علائم دیگر مانند افسردگی یا اضطراب مفید باشند.
فناوری کمکی: فناوری کمکی، مانند رایانه ها و وسایل ارتباطی، می تواند به افراد مبتلا به آفازی کمک کند تا ارتباط مؤثرتری برقرار کنند.
گروه های حمایتی: گروه های حمایتی می توانند حمایت عاطفی و اطلاعاتی را برای افراد مبتلا به آفازی و خانواده هایشان فراهم کنند.
گفتاردرمانی برای درمان آفازی
گفتاردرمانی نقش بسیار مهمی در درمان زبان پریشی ایفا می‌کند. هدف از گفتاردرمانی، بهبود توانایی‌های زبانی فرد، تقویت مهارت‌های ارتباطی و افزایش استقلال در زندگی روزمره است.
روش‌های مختلفی در گفتاردرمانی برای درمان آفازی استفاده می‌شود که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- تمرین‌های زبانی هدفمند: تمرین‌هایی مانند نامگذاری تصاویر، تکرار جملات، خواندن و نوشتن متون ساده، و پاسخ دادن به سوالات برای بهبود مهارت‌های زبانی مختلف.
- تمرین‌های شنیداری: تمرین‌هایی مانند تشخیص صداها، درک کلمات و جملات، و دنبال کردن داستان‌ها برای بهبود درک زبان.
- تمرین‌های گفتاری: تمرین‌هایی مانند تولید صداها، کلمات و جملات، بهبود تلفظ و افزایش روان‌خوانی.
- تمرین‌های خواندن و نوشتن: تمرین‌هایی مانند خواندن متون ساده، نوشتن جملات و داستان‌های کوتاه، و بهبود مهارت‌های املا.
- استفاده از ابزارهای کمکی: استفاده از ابزارهایی مانند تصاویر، کارت‌های کلمات، دستگاه‌های تولید صدا و نرم‌افزارهای کامپیوتری برای تسهیل ارتباط.
- درمان گروهی: شرکت در جلسات گروهی با سایر افراد مبتلا به آفازی برای تمرین مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی.
اهداف گفتاردرمانی برای افراد مبتلا به زبان پریشی بسته به شدت اختلال و نیازهای فردی متفاوت است. به طور کلی، اهداف عبارتند از:
- بهبود درک زبان: توانایی درک کلمات، جملات و مکالمات.
- بهبود بیان زبان: توانایی تولید صداها، کلمات و جملات به صورت روان و واضح.
- بهبود خواندن و نوشتن: توانایی خواندن و نوشتن متون ساده.
- بهبود مهارت‌های ارتباطی غیرکلامی: استفاده از زبان بدن، حالات چهره و اشاره‌ها برای برقراری ارتباط.
- افزایش استقلال در زندگی روزمره: توانایی انجام فعالیت‌های روزانه مانند خرید کردن، استفاده از تلفن و شرکت در گفتگوهای اجتماعی.
عوامل مؤثر بر نتیجه درمان
- شدت آسیب مغزی: شدت آسیب مغزی بر میزان بهبودی تأثیرگذار است.
- نوع آفازی: نوع آفازی (بروکا، ورنیکه، یا ترکیبی) بر انتخاب روش‌های درمانی تأثیر می‌گذارد.
- سن و سلامت عمومی: سن و سلامت عمومی فرد نیز بر روند بهبودی مؤثر است.
- انگیزه و همکاری فرد: انگیزه و همکاری فرد در انجام تمرین‌ها نقش مهمی در موفقیت درمان دارد.
- حمایت خانواده و دوستان: حمایت خانواده و دوستان می‌تواند به بهبود انگیزه و روند درمان کمک کند.
